Làng Thổ Hà ở Bắc Giang, cách Hà Nội tương đối gần, độ một giờ thong dong là tới. Nhiều người ví Thổ Hà như một ốc đảo với diện tích 20ha bởi ngoài phía Bắc là đồi núi thấp thì ba phía còn lại của làng được bao bọc bởi con sông nổi tiếng, sông Cầu. Đôi khi, nghe đến thôi người ta đã dưng dưng xúc độ, chuyện một ngày nhẹ bềnh bồng. Về thăm làng ấy. Về thăm ngôi làng bên sông. Trải lòng cái cái nhẹ nhàng, bình lặng.
Con sông nổi tiếng ôm lấy làng. -Ảnh: hainguyentuan
Qua bao đời, giữa những tấp nập đô thị hóa ngày nay, Thổ Hà vẫn giữ hồn mình thanh thản, truyền thống, e ấp bên cây đa, giếng nước, mái đình, nhà cổ san sát sâu trong những con hẻm. Dường như, đó là cái hồn làng quê Bắc Việt hiếm hoi được lưu giữ lại ngay bên lòng phồn hoa tấp nập mà không nhuốm bụi, phủi màu, trôi tuột vào dĩ vãng.
Hồn Thổ Hà từ xưa cũ. -Ảnh: hainguyentuan
Cổ kính bên lòng tấp nập. -Ảnh: hainguyentuan
Những tườn gạch từ thuở trước. -Ảnh: MinhNghia
Một góc rất thôn quê của làng. -Ảnh: leonidas le
Cuộc sống vội vã trôi gợi nhắc ta yêu thương những gì thuộc về truyền thống xưa. Nhớ về những “hạt bụi vàng” là nên nét duyên dáng Tràng An, nhớ về những làng nghề truyền thống làm nên hồn mỗi miền đất, nhớ về những nét thời gian đọng lại trong những rêu phong tường cũ. Thổ Hà khiến ta nhớ về tất cả những điều thương yêu thuần quê hương ấy.
Rêu phong nhuộm Thổ Hà. -Ảnh: hainguyentuan
Nét thuần hậu Thổ Hà. -Ảnh: Minh Nghia
Thổ Hà có những màu cổ xưa. Có những nghề đã gắn bó với người dân từ biết bao đời. Từ những thập niên 90 của thế kỷ trước, ngôi làng nổi tiếng với nghề làm bánh đa nem, mì gạo dù nơi đây hoàn toàn chẳng có đồng rộng. Bao đời Thổ Hà gắn với nước sông, gạo chợ buôn bán nhỏ và làm nghề thủ công. Giờ đến làng vẫn gặp nhà làm gốm. Nhưng nghề gốm lên hương nhất nơi Thổ Hà cũng từ mấy chục năm trước.
Gốm, thứ làm nên hương hoa Thổ Hà thuở trước. -Ảnh: gomngoc
Những gạch tôi qua lửa Thổ Hà. -Ảnh: MinhNghia
Nằm bên sông, bao bọc bởi màu sông nước. Làng Thổ Hà lắng lại với những bóng thuyền trên sông. Thuyền bè trở thành phương tiện giao thông phổ biến, tập nập ngày qua ngày. Người làng kể, xưa kia, gốm của làng di chuyển dọc những sông mà đi tới những miền đất nước ta, đem hương, đem hoa gốm sứ trải thênh thang tổ quốc. Gói ghém miền tự hào gửi lại cho người làng sau mỗi chuyến hàng xa.
Dòng sông chở gốm một thời. - Ảnh: Minh Nghia
Nghề gốm ở làng giờ không còn phồn thịnh như ngày ấy nữa. Nhưng đến Thổ Hà chơi, ta không khó để tìm mua gốm về trang trí nhà, làm quà cho bè bạn. Dẫu gì cũng là cái nghề đã làm nên tên tuổi một thời của làng. Dẫu không ngát hương thì cũng thoảng đọng lại. Người giữ nghề. Người gói ghém nghề chắt chiu cho con cháu trong nhà. Để cuộc sống có đổi thay người ta cũng không quên đi gốc gác truyền thống.Dù là gốm thời trước, hay những bánh đa nổi tiếng hôm nay. Thổ Hà vẫn thế, một mực giữ lấy cái nghề để cả làng cùng nhau chăm chỉ, làm lụng, để người ta nhớ đến nơi đây trong một kí ức không mờ nhạt.
Những sân phơi hôm nay thay cho sân phơi gốm thuở trước. -Ảnh: hainguyentuan
Người Thổ Hà phơi bánh tráng, lưu giữ cái hương hoa hôm nay của làng. -Ảnh: hainguyentuan
Những gói quà mang chất Thổ Hà hôm nay. -Ảnh: hainguyentuan
Đến Thổ Hà đi thăm làng nghề, đi thăm những dấu rêu phong tường cũ, thăm đình làng với những nét trạm trổ tinh hoa của cha ông đời trước. Những tuyệt tác kiến trúc nơi đình Thổ Hà không chỉ là di sản của làng mà còn là báu vật văn hóa của đất nước. Chiều chiều nhẹ trôi, tìm về Thổ Hà đắm say và thơ thẩn trong cái không gian kiến trúc văn hóa ấy, càng tìm hiểu sâu ta càng thấy giá trị to lớn của những gì đã đang và còn đọng lại cùng nơi này.
Mái đình làng Thổ Hà. -Ảnh: hainguyentuan
Thổ Hà mỗi năm một già thêm. Cố gắng sống bình yên, thanh thản trước công cuộc đô thị hóa không dễ dàng gì. Những mùa nước tháng 6, tháng 7 âm dâng lên, ngập tràn thôn xóm. Người dâ dần cho đó là chuyện ngẫu nhiên. Dần cho nó thành thứ gì đó quen thuộc và mong mùa về để thôn làng “bóng bẩy”. Người làng đã sống ở đây biết bao lâu và cũng đã học yêu thương tất thảy những gì thuộc về nơi này. Có lẽ vì thế, dẫu sướng hay khổ thì họ vẫn một mực yêu thương làng, yêu cái nét quê bao đời gắn bó.
Cái nét thôn quê gắn bó muôn đời. -Ảnh: Le Hong Ha
Thổ Hà với cái bình yên đằm sâu trong kí ức. -Ảnh: Le Hong Ha
Đến Thổ Hà không cần lâu. Một ngày từ Hà Nội với niềm háo hức tới đây là đủ. Thổ Hà là để dành cho những bình yên, là để dành cho những dịu êm trong những ngày cuối tuần yên ả. Đến đây để tìm về một góc nhỏ cuộc sống xưa kia, những lớp người đi trước ta đã từng trải. Yêu thương không cất lời nhưng đằm sâu trong trí nhớ.