Khi nhắc tới Quảng Ninh người ta thường nghĩ ngay tới vịnh Hạ Long, Cát Bà, Cô Tô, Quan Lạn… Ấy thế mà nhiều người không hay biết rằng ngoài “biển bạc” thì thiên nhiên còn ưu đãi cho Quảng Ninh “rừng vàng”, đó chính là Hoành Bồ.
Có lẽ không nhiều người từng nghe tới du lịch Hoành Bồ trong bản đồ du lịch Quảng Ninh. Bởi lẽ nơi đây còn hoang sơ và chưa phát triển nhiều về du lịch. Thế nhưng nếu đã có dịp một lần tới Hoành Bồ bạn sẽ ngỡ ngàng về thiên nhiên rừng núi và cả văn hóa đặc sắc của các dân tộc bản địa. Trong những ngày ngụp lặn ở biển khơi Quảng Ninh, một chút nhấn nhá trong hành trình trở về với núi rừng lại càng làm cho hành trình khám phá tỉnh Đông Bắc Việt Nam này thêm trọn vẹn và ý nghĩa.
Văn hóa người Dao Thanh Phán
Hoành Bồ có lịch sử và văn hóa lâu đời với 11 dân tộc sinh sống ở 13 xã, thị trấn tạo nên sự đa dạng về văn hóa các dân tộc thiểu số, nổi bật trong đó phải kể tới người Dao Thanh Phán. Người Dao nói chung và người Dao Thanh Phán nói riêng rất coi trọng lễ cấp sắc. Tất cả mọi người đàn ông của dân tộc Dao đều phải qua Lễ Cấp sắc Đạo giáo. Ai không qua Lễ Cấp sắc thì dù chết già linh hồn họ cũng không được về với tổ tiên (Bàn vương), lúc sống cũng không được cúng bái cha mẹ, cao hơn nữa là Bàn Vương, quan niệm “Ai không làm Lễ Cấp sắc sẽ không được công nhận là con cháu Bàn Vương” đã đi vào tiềm thức người Dao Thanh Phán.
Cũng qua Lễ Cấp sắc, ta có điều kiện tìm hiểu cách làm giấy dó của dân tộc Dao, cách nhuộm vải, cách cắt may trang phục… Những hoa tiết trang trí trên áo như hoa văn hóa lá, mặt trời, rồng phượng… cũng thể hiện rõ nét văn hóa của người Dao từ thời xa xưa với những quan niệm, niềm tin gắn kết chặt chẽ với thiên nhiên.
Và để tận mắt chứng kiến cuộc sống của một gia đình người Dao Thanh Phán thì chẳng đâu khác ý nghĩa hơn gia đình già làng Triệu Tài Cao. Đoàn xe chở du khách bon bon trên những con đường nhỏ của huyện Hoành Bồ, từ những nếp nhà trên trục đường chính san sát, cho tới những thửa ruộng thẳng cánh cò bay rồi lại tới rừng cây xanh um mướt mải. Xe dừng lại trước nhà của gia đình già làng Triệu Tài Cao, nếp nhà nhỏ nằm dưới tàn rừng lim già cổ thụ, rừng gió bầu xanh mướt.
Gia già làng Triệu Tài Cao (thôn Bàng Anh, xã Tân Dân, huyện Hoành Bồ) được giao 12,5ha trồng rừng sản xuất tuy nhiên già làng lại chọn giữ lại toàn bộ rừng lim, sến, táu và trồng thêm các loại gỗ quý hiếm (lim xanh, sến, lát hoa…). Nhiều cây cổ thụ có bán kính 2 người ôm không hết, đặc biệt dưới tán rừng rất nhiều cây thuốc nam quý được bảo tồn. Trong hành trình thăm nhà già làng, đó là hành trình chân thực nhất tìm hiểu về đời sống của một gia đình người Dao Thanh Phán sống dựa vào đất đai cây cối, hòa mình với thiên nhiên.
Vượt thác hoang sơ
Không chỉ có nhiều nét văn hóa phong phú, Hoành Bồ còn khiến du khách ngạc nhiên bởi thiên nhiên hoang sơ kỳ vĩ. Cách trung tâm huyện Hoành Bồ khoảng 30km, xã Tân Dân còn là địa phương có nhiều thác đẹp nhất huyện Hoành Bồ, tiêu biểu là Thác Dông Lụt, thác Khe Khô và thác Khe Mực (thác Rồng)…
Mỗi thác đều có nét đẹp riêng gọi mời du khách khám phá. Trong những con thác hoang sơ đang ngày đêm ầm ào đổ ấy, có lẽ ấn tượng nhất phải kể tới thác Khe Mực. Không phải thác đẹp nhất, cũng không phải con thác hiểm trở thách thức nhất, nhưng thác Khe Mực để lại nhiều lưu luyến cho du khách nhất bởi hành trình vượt thác đầy thú vị. Dù là dân phượt chuyên nghiệp hay mới chỉ là tay mới leo thác lần đầu thì thác Khe Mực đều có đủ yếu tố hoang sơ và bất ngờ, cũng vừa đủ độ khó để bạn có một ngày đáng nhớ hòa mình trọn vẹn cùng thiên nhiên.
Hành trình đi tới thác bắt đầu từ những con đường mòn ngoằn nghèo sỏi đá và hai bên là những hàng cây xanh rợp bóng. Có lẽ biện pháp an toàn nhất cho bạn là đi bộ bởi với những chiếc xe máy dã chiến thì cũng phải tay lái kinh nghiệm mới có thể vượt qua những đoạn đường đá dốc cheo leo, một bên là vực cao nguy hiểm.
Sau khi đi bộ khoảng 2km, thác nước đã hiện ra trước mắt, lúc này hành trình mới thực sự bắt đầu. Lội qua dòng suối trong veo là tới những tảng đá cao ngất ngưởng, mấp mô. Hết mỏm đá này tới mỏm đá khác cao hơn, có những đoạn dốc cao, trơn trượt bạn phải bám vào những đoạn dây thừng đã được chăng mắc sẵn để leo lên, chân bấu thật chặt vào những phiến đá phía dưới , đầu óc tập trung tinh thần tiến về phía trước. Trải nghiệm có vẻ đáng sợ nhưng vô cùng thú vị, và khi lên tới đỉnh thác có lẽ bạn lại mong được quay lại vượt thác thêm lần nữa.
Gần đỉnh thác là một đoạn suối đá bằng phẳng, nước chảy róc rách, xung quanh là cây rừng xanh tươi. Du khách có thể nghỉ ăn trưa ngay tại đây, trong hơi nước mát mẻ, món xôi gà nóng hổi thơm phức, cá suối giòn tan, thịt lợn mềm thơm, lại thêm chút rượu Bâu cay ngọt, quả thực chẳng còn gì bằng. Dường như mọi lo toan của cuộc sống tan biến hết, trước mắt ta chỉ toàn một màu xanh của thiên nhiên, niềm vui của không khí sum vầy bè bạn, tiếng cười nói, tiếng hát ca vang vọng cả một vùng rừng núi.
Nếu có dịp tới du lịch Quảng Ninh, ngoài đắm mình vào biển khơi bao la, du khách hãy dành thời gian ghé thăm mảnh đất Hoành Bồ sơn thủy hữu tình, đây chắc chắn sẽ trở thành điểm nhấn đầy thú vị và khó quên trong hành trình du lịch của bạn.