Truyền thuyết về thủy quái và những con cá khổng lồ ở lòng hồ Cấm Sơn (Bắc Giang) khiến người ta vừa thích thú lại vừa sợ hãi. Giống như một phiên bản hồ Loch Ness, hồ Cấm Sơn còn là điểm du lịch sinh thái thu hút những ai đam mê mạo hiểm, khám phá.
Thiên nhiên tráng lệ
Cấm Sơn là hồ nước nhân tạo thuộc địa bàn huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang, được biết đến nhờ cảnh non nước hữu tình. Hồ nằm giữa rừng núi xanh thẳm, cách những cánh đồng ngô bạt ngàn và mái nhà sàn của đồng bào người Tày, Nùng, Sán Chỉ, người Dao không xa.
Nằm ở độ cao 300m so với mực nước biển, hồ Cấm Sơn là công trình đại thuỷ nông lớn thứ 4 trong nước, giữ vai trò quan trọng trong việc điều tiết, cung cấp nước tưới phục vụ sản xuất nông nghiệp của hai tỉnh Lạng Sơn và Bắc Giang. Hồ giúp điều hoà nguồn nước khu vực đầu sông, phân chia, cắt lũ cho vùng hạ lưu ở thành phố Bắc Giang.
Ít ai biết hồ Cấm Sơn mới là nguồn cảm hứng và hình mẫu để nhạc sĩ Phó Đức Phương tạo nên ca khúc “Hồ trên Núi” nổi tiếng chứ không phải hồ Núi Cốc ở Thái Nguyên. Bình thường hồ Cấm Sơn rộng khoảng 2600ha nhưng đến mùa mưa nước dâng cao, hồ có thể rộng tới 3.000ha. Nước hồ quanh năm xanh ngắt, phẳng lặng giống chiếc gương khổng lồ dài khoảng 30m, chiều ngang chỗ rộng nhất là 7km, hẹp nhất là 200m. Lòng hồ có chỗ sâu đến 47m.
Hồ Cấm Sơn cũng gợi nhiều liên tưởng tới vịnh Hạ Long thu nhỏ với nhiều hòn đảo lớn nhỏ rải rác trong lòng hồ. Bao quanh là hàng nghìn ngọn núi nhấp nhô trùng điệp quanh năm phủ cây xanh thẳm. Sự giao hòa của mây nước, đất trời, núi ngàn đem đến sức hút vừa dung dị lại vô cùng tráng lệ của thiên nhiên Cấm Sơn dễ khiến lòng người đắm say. Là điểm du lịch mới được đưa vào khai thác nên hồ Cấm Sơn còn khá hoang sơ, giống như viên ngọc thô giữa đại ngàn xanh mênh mông. Nếu có thời gian thì ở lại ngắm hồ Cấm Sơn cả ngày không chán.
Mỗi thời điểm trong ngày, hồ lại toát lên sức hấp dẫn, gọi mời riêng. Là sự yên bình, thoáng đãng pha chút mộng ảo khi sương mây chưa tan còn buông trùm lấy mặt hồ sáng sớm. Là khi hoàng hôn khuất bóng sau những quả đồi dãy núi đan xen nhau như mạng nhện phản chiếu trên mặt hồ loang loáng nước, đổ màu vàng sắc đỏ lên những cây rừng tạo nên bức tranh thủy mặc độc đáo. Hay lúc về đêm tranh sáng tranh tối chèo thuyền ra giữa hồ ngồi câu cá dưới ngàn ánh sao…
Truyền thuyết bí ẩn về thủy quái
Cho đến ngày nay, người ta vẫn kể nhau nghe truyền thuyết thủy quái – nỗi ám ảnh của nhiều thợ lặn xưa kia. Vốn là một khu rừng nguyên sinh, trước đây Cấm Sơn có rất nhiều loại cây lớn. Thợ lặn rất sợ mỗi khi vào Cấm Sơn vì đáy hồ được cho là nơi trú ngụ của nhiều loài thủy quái bí ẩn. Tuy nhiên, truyền thuyết chỉ là truyền thuyết, giống như lời đồn đại về quái vật hồ Loch Ness khiến người ta nửa tin nửa ngờ.
Những người dân sống ở gần hồ Cấm Sơn cho rằng không có thủy quái nào cả, nhưng những con cá “to như thủy quái” thì có nhiều. Họ giải thích có thể vì hồ quá rộng, đánh bắt không xuể nên có những con cá sống lâu năm đạt đến kích cỡ khổng lồ. Trước đây, mỗi mẻ cá thu lưới về có thể đạt tới vài trăm cân, trong số đó có con nặng tới 40 – 50kg. Đỉnh điểm là con cá mè nặng 54kg do công nhân của Xí nghiệp thủy sản Lạng Giang bắt được vào năm 1994. Đuôi cá xòe to như cánh quạt, kéo căng hết cỡ rộng khoảng nửa mét.
Cả câu chuyện về con cá nặng chừng 100kg xuất hiện năm 1996 vẫn được nhắc đến tận ngày nay. Được miêu tả như thủy quái, con cá ấy có vảy to, bóng, phần lưng đen nhánh dài cả mét lọt vào chuồng ngâm dưới lòng hồ của xí nghiệp cá. Lo chuồng không chịu được sức nặng và sức bật của con cá khổng lồ, người ta quyết định lấy súng để bắn cá thay vì nhấc chuồng lên. Súng chưa kịp lấy thì con cá đã phá chuồng và chạy thoát. Nhiều năm sau đó, con “thủy quái” 100kg vẫn được tin là còn sống bởi một số người đi đánh cá đêm kể rằng, nhiều lần thuyền của họ chòng chành sắp lật giống như bị ảnh hưởng bởi sức quẫy của một hay một số con cá khổng lồ nào đó.
Ngoài ra còn có chuyện con ba ba to cỡ một nửa cái chiếu ngoi lên bờ để đẻ và khiến hai thanh niên bị nó kéo phăng xuống hồ. Những câu chuyện trên đều chứng minh một điều, hồ Cấm Sơn là nguồn thủy sản dồi dào giúp cuộc sống của người dân nơi đây bớt đi khó khăn, vất vả. Có thời gian, hồ Cấm Sơn đã cung cấp nguồn cá lớn cho khắp vùng Bắc Giang và các tỉnh lân cận.
Ngày nay, thi thoảng người ta vẫn bắt được những con cá nặng khoảng 20-30kg. Vì thế, du ngoạn trên hồ Cấm Sơn, ngắm cảnh hồ, câu cá và “săn thủy quái” trở thành thú vui của bất kỳ ai, đặc biệt là những người đam mê khám phá, trải nghiệm thiên nhiên trong lành.
Về với hồ Cấm Sơn, du khách sẽ có dịp ngồi thuyền máy thưởng ngoạn phong cảnh thiên nhiên tươi đẹp quanh hồ, thưởng thức những bữa cơm ấm áp bên chén rượu ngô nồng đượm của đồng bào dân tộc cùng nhiều món đặc sản dân dã… Bao muộn phiền như được thả trôi, tan biến trong không gian trong lành, khoáng đạt, chỉ còn lại sự tự do tự tại rất đỗi bình yên.
Đặc biệt trong tháng 6, tháng 7 khi ghé thăm hồ Cấm Sơn, du khách còn có thể chiêm ngưỡng những vùng đồi Lục Ngạn đỏ rực mê mải trong mùa vải chín, thắp lên ánh lửa hè nồng nhiệt trong không gian xanh ngăn ngắt của hồ, nước, mây trời tuyệt mĩ.