Không những được du khách biết đến với miệt vườn cây trái sum xuê, mà Vĩnh Long còn tự hào với danh xưng “Vương quốc đỏ” với những làng nghề gạch, làng nghề gốm thủ công truyền thống lớn nhất khu vực đồng bằng sông Cửu Long.
Vĩnh Long nằm ở trung tâm đồng bằng sông Cửu Long, có trữ lượng đất sét phèn lớn. Nhờ đất có chất lượng cao, màu mỡ vào bậc nhất nên Vĩnh Long có điều kiện để hình thành và phát triển nghề gạch ngói từ hơn 50 năm qua. Đặc biệt, Vĩnh Long còn được biết đến là nơi sản xuất gốm đỏ nổi tiếng trong cả nước, xuất khẩu sang nhiều nước trên thế giới. Nghề sản xuất gốm ở Vĩnh Long mang nét đặc trưng riêng có, không lẫn với những nghề truyền thống khác.
Từ cầu Mỹ Thuận nơi sông Tiền tách ra thành dòng Cổ Chiên đến sông Mang Thít, ven sông những lò gạch, gốm mọc lên, trông xa như những lâu đài thu nhỏ rực đỏ dưới ánh mặt trời, khiến khách ghé qua ngỡ như lạc vào “Vương quốc đỏ”. Nghề làm gạch đã có mặt ở Vĩnh Long từ rất sớm và dường như câu chuyện về nghề ấy cũng đã trở thành “cổ tích”.
Làng gạch trải dài hơn 30km thuộc thành phố Vĩnh Long, huyện Long Hồ và Mang Thít. Khi nghề làm gạch thủ công truyền thống ở đây còn thịnh, mỗi nhà có đến hai, ba miệng lò. Đến mùa nung các cột khói trắng ngút trời, mang đến cuộc sống no đủ cho người dân nơi đây.
Vĩnh Long tự hào về một tài nguyên đất sét không vùng đất nào có được. Con người nơi đây sống với đất và sinh ra làng nghề gạch cũng vì đất. Qua bao thế hệ, họ đã đúc kết thành kỹ thuật nung đất tuyệt với đó là lò gạch, nhiên liệu là trấu, một sản vật quen thuộc với vùng lúa nước.
Tuy nhiên, cũng như những làng nghề thủ công truyền thống khác, qua thời gian, khi các kỹ thuật và hệ thống lò công nghệ cao được đầu tư thì các lò gạch truyền thống dần đi vào quên lãng. Hiện nay, dọc kênh Thầy Cai, Mang Thít vẫn còn hàng trăm lò gạch ngày nào san sát nhau đã rêu phong, nhìn từ trên cao trông giống như những tòa lâu đài trong truyện cổ tích.
Qua thời gian, làng nghề truyền thống nào cũng sẽ thay đổi diện mạo. Giờ đây người thợ không còn nung gốm bằng lò than thủ công như trước mà thay bằng lò gas, sấy sản phẩm bằng điện. Có nhiều người đã bỏ nghề vất vả này để chuyển sang hình thức kinh doanh mới… Vĩnh Long mất dần đi vẻ lặng lẽ ngày nào.
Từ một làng nghề gạch, gốm thủ công truyền thống, ngày nay Vĩnh Long trở thành một địa điểm du lịch hấp dẫn đối với du khách trong và ngoài nước với làng nghề gốm Cổ Chiên.
