Nhắc đến Tanzania, khách du lịch thường nghĩ đến các khu bảo tồn thiên nhiên về động vật hoang dã hay khám phá ngọn núi Kilimanjaro sừng sững được mệnh danh là nóc nhà của châu Phi. Tuy nhiên, Tanzania còn sở hữu Zanzibar, hòn đảo quyến rũ nhất Đông Phi với cảnh quan thanh bình bên cạnh nét kiến trúc, văn hóa độc đáo của người dân bản địa từ xa xưa…
Một thoáng lịch sử
Sau 40 phút bay từ Dar es Salaam, thành phố lớn nhất Tanzania, chúng tôi đã đến Zanzibar và bắt đầu hành trình khám phá hòn đảo với biển xanh cát trắng và những khu phố cổ kính, sắc màu. Zanzibar là một hòn đảo khá đặc biệt. Đây là vùng lãnh thổ bán tự trị thuộc Tanzania với hệ thống chính phủ riêng biệt, có tổng thống, nghị viện và các bộ ban ngành riêng. Tên Tanzania hiện nay được tạo thành từ Tanganyika (tên quốc gia ở lục địa cũ) và Zanzibar, sau khi hai quốc gia này hợp nhất vào năm 1964. Còn riêng Zanzibar là tên chung của hai hòn đảo Unguja và Pemba. Tuy nhiên, Pemba chỉ là nơi nghỉ dưỡng, còn thủ phủ Stone Town đặt ở Unguja nên khi nhắc đến Zanzibar hầu hết khách du lịch đều chỉ nghĩ đến Unguja.
Nằm trên tuyến đường giao thương quan trọng trên Ấn Độ Dương, Zanzibar được các thương nhân người Ả Rập, Ba Tư đến mua bán trao đổi các sản phẩm gia vị địa phương từ thế kỷ thứ 1 sau công nguyên. Hòn đảo không có nhiều tài nguyên, khoáng sản nhưng thổ nhưỡng nơi đây thích hợp trồng trọt các loại gia vị đặc trưng như đinh hương, nhục đậu khấu, quế và tiêu đen nên còn được gọi là hòn đảo gia vị.
Lịch sử của Zanzibar trải qua nhiều thăng trầm được lưu dấu qua các công trình cổ ở khu thị tứ cảng biển Stone Town. Từ thế kỷ 15, hòn đảo dưới sự kiểm soát của người Bồ Đào Nha rồi đến Oman vào cuối thế kỷ 17 và là thuộc địa của Anh, Đức, Ý vào thế kỷ 19. Bởi thế các kiến trúc còn lại ở khu phố cổ pha trộn nhiều nét kiến trúc từ châu Âu, Oman cho đến những mái vòm của người Hồi giáo Ba Tư hay hoa văn tiểu tiết của người Ấn do các thương nhân mang đến khiến khu phố cổ mang nhiều màu sắc văn hóa độc đáo.
Thành phố đá – Bức tranh sống động
Chúng tôi có ba ngày vi vu ở Zanzibar nên chọn một khu nhà nghỉ nằm ở thị trấn Stone Town (Thành phố Đá), một di sản thế giới của Tanzania được Unesco công nhận từ năm 2000, để thuận tiện thăm thú. Nghe nói Zanzibar là nơi để sống chậm nên chúng tôi quyết định dành một ngày lang thang trong khu phố cổ, hai ngày còn lại sẽ thuê xe đi dọc các bãi biển tuyệt đẹp ở Zanzibar.
Stone Town như một khu Medina chằng chịt các ngõ thông thương với nhau tạo thành một mạng nhện khổng lồ. Điểm nổi bật của thị trấn này chính là những tòa nhà cổ với chất liệu chính là đá san hô, được xây dựng vào thế kỉ 19. Các ngôi nhà cổ gây ấn tượng với các cánh cửa được trang trí lạ mắt, hoa văn cầu kì và luôn có những bậc thềm cho khách ngồi nghỉ. Các công trình công cộng như thánh đường Hồi giáo, một số nhà thờ của Anh giáo, công giáo La Mã, pháo đài cổ của Oman, các khu chợ, trường học cùng nhiều khu dinh thự nguy nga đã tạo nên một bức tranh sống động cho diện mạo kiến trúc của thị trấn.
Địa điểm nổi tiếng nhất có thể nhắc đến trong thị trấn đá Zanzibar là cung điện Kỳ Diệu (Palace of Wonders) màu trắng được xây dựng từ năm 1883 nhưng rất tiếc vào thời điểm chúng tôi đến công trình đang trong quá trình trùng tu, sửa chữa nhưng vẫn chiêm ngưỡng được sự tráng lệ của một kiến trúc độc đáo từ xa xưa.
Những lối đi nhỏ hẹp đôi khi chỉ thấy thoáng qua bóng dáng của những phụ nữ Hồi giáo với những trang phục sắc màu quen thuộc của châu Phi. Người dân trên đảo thân thiện luôn nở nụ cười trên môi chào đón du khách. Kể cả những chàng thanh niên Maasai với phục trang truyền thống cũng vui vẻ chụp hình với chúng tôi, khác xa những gì họ thể hiện tại các thành phố khác ở Tanzania.
Thăm chợ buôn người nô lệ
Bên cạnh kiến trúc độc đáo, khu phố cổ còn chứa đựng những công trình mang ý nghĩa lịch sử rất lớn. Đó là khu chợ nộ lệ khét tiếng từ thời Oman mà ngày nay được thay thế bởi nhà thờ Kitô giáo.
Bước vào nhà thờ, chúng tôi có thể đọc ngay lời chào đón được viết trên tường như sau: “Bạn đang ở trong nhà thờ chính tòa của Ðức Kitô. Nơi đây đã từng là chợ buôn người nô lệ”. Ngôi thánh đường này đã được xây ngay trên chính khu đất mà ngày xưa người da trắng đã tập trung không biết bao nhiêu người Phi châu để buôn bán đổi chác như những con vật. Ðặc biệt nhất là bàn thờ của ngôi thánh đường: đây là nơi mà trước khi bị đem bán, người nô lệ phải chịu cực hình. Sở dĩ người ta phải dùng roi để quất vào nô lệ với mục đích để xem người nô lệ có sức khỏe không. Cột trụ ở ngay lối vào nhà thờ là một cây thánh giá gỗ mang tên của nhà giải phóng Livingstone, một nhà thám hiểm người Anh, đã kêu gọi chống lại cuộc buôn bán vô nhân đạo này. Cây thánh giá mang tên ông đã được chạm trổ từ gốc cây nơi ông thường đứng để tuyên truyền cho cuộc chiến bãi bỏ việc buôn bán người nô lệ. Mãi đến năm 1873, việc buôn bán nô lệ mới chính thức bị cấm chỉ bằng một đạo luật. Kể từ đó, phẩm giá đích thực của người da đen mới được nhìn nhận trên hòn đảo xinh đẹp này.
Cũng như một tu viện dòng kín đã được dựng lên ngay bên cạnh trại tập trung Auschwitz ở Ba Lan để âm thầm nhắc nhở về sự tàn ác mà con người đã gây cho chính đồng loại của mình, thì nhà thờ chính tòa Anh giáo tại Zanzibar cũng là một bài học về quá khứ vô cùng đau thương và đen tối của cả nhân loại, khi con người chỉ xem những giống người khác như thú vật để mua bán.
Chiều buông, chúng tôi tranh thủ ngắm hoàng hôn từ con đường ven biển Mizingani cùng que kem ốc quế mát lạnh trên tay. Ánh đèn đường được thắp lên cũng là lúc khu phố ẩm thực Forodhani Gardens bắt đầu nhộn nhịp để chuẩn bị phục vụ buổi tối cho du khách khi bày biện ngập tràn các món ăn đường phố địa phương rất lạ miệng.
Những con đường bằng đá san hô
Hôm sau, chúng tôi dậy sớm thuê xe gắn máy để khám phá sự thơ mộng ở Zanzibar. Địa điểm chúng tôi đến là một ngôi làng biệt lập trên một hòn đảo nhỏ Uzi nằm phía Nam của Zanzibar mà chỉ có thể đến khi thủy triều xuống lộ ra con đường bằng đá san hô dài 5km nối với đảo lớn Unguja.
Đường xá ở Zanzibar khá tốt, chỉ đôi chỗ đang được nâng cấp, mở rộng khi mật độ dân cư trên đảo ngày càng đông đúc. Giao thông ở Zanzibar theo tay lái nghịch nên chúng tôi có phần bỡ ngỡ lúc đầu. Cách xa thị trấn là những đồn điền tiêu xanh, nhục đậu khấu ngút tầm mắt và những hàng xoài cổ thụ ven đường. Chúng tôi có thể lái xe hàng ky-lô-mét dưới bóng râm của những cây xoài có đường kính khoảng hai người ôm. Có thể nói, xoài là đặc sản của Zanzibar, chủ yếu được tiêu thụ ở lục địa Tanzania, số còn lại tiêu thụ trên đảo và phục vụ du khách.
Sau hơn hai giờ chạy xe, chúng tôi đã có mặt ở lối vào đảo Uzi, được bao bọc bởi các khu rừng ngập mặn khổng lồ. Một con đường gồ ghề được bồi bằng đá san hô cao khoảng 40cm lộ ra dài tăm tắp. Đảo Uzi là hòn đảo lớn thứ hai so với các đảo nhỏ xung quanh Unguja. Hòn đảo được phủ xanh bởi những rừng xoài cổ thụ. Chúng tôi thấy rất nhiều trẻ nhỏ đang vui đùa. Người dân trên đảo còn khá nghèo, ngoài việc làm nông nghiệp, đánh bắt hải sản, vớt rong biển thì hầu như trên đảo không phát triển về du lịch chính thống. Chúng tôi không tìm thấy một nhà hàng hay nhà nghỉ nào trên đảo, dường như đây cũng là điểm ghé qua để du khách tìm hiểu thêm cuộc sống của cư dân ở những nơi biệt lập như thế này.
Chúng tôi tranh thủ nói chuyện với một số người dân trên đảo. Họ không thiếu thốn cái ăn, cái mặc nhưng để giàu có thì không biết đến bao giờ. Âm thanh cầu nguyện phát ra từ thánh đường Hồi giáo nhỏ làm bằng gỗ tạm bợ phá tan không khí yên tĩnh vùng quê nghèo xa xôi. Chúng tôi vội vã rời Uzi bởi con đường san hô chút nữa thôi sẽ mất hút khi thủy triều lên.
Ấn tượng nhà hàng The Rock
Ngày cuối cùng ở Zanzibar, chúng tôi lại rong ruổi lên phía Bắc đảo nơi có biểu tượng The Rock làm mê hoặc du khách khắp nơi. Lần này, chúng tôi thuê xe ô tô 4 chỗ để tiết kiệm thời gian khi xin giấy phép lái xe trên đảo chỉ mất 10USD. Việc thuê xe trên đảo khá dễ dàng, chúng tôi chỉ cần đưa bằng lái Việt Nam, số hộ chiếu cho người chủ xe để họ làm thủ tục trong vòng 30 phút.
Zanzibar ngày càng thu hút nhiều khách du lịch nước ngoài bằng các chính sách tạo điều kiện thuận lợi hơn cho du khách tới thăm.
Đúng như tên gọi, nhà hàng The Rock được xây dựng trên một hòn đá lớn ở bờ biển Michanvi Ringwe phía đông nam Zanzibar. Nhà hàng “The Rock” cực kì nhỏ vì chỉ có 12 bàn phục vụ nên hầu hết du khách đều phải đặt trước để có chỗ ngồi lý tưởng. Khi thủy triều lên, nhà hàng được bao phủ trong biển nước nên du khách sẽ được nhân viên phục vụ người Maasai đưa đón bằng thuyền.
Không thưởng thức món salad bạch tuộc và tôm hùm nướng đặc biệt ở đây, chúng tôi lang thang trên bãi biển và mua một ít hải sản mà người dân đang đánh bắt trên biển. Phụ nữ ở Zanzibar thường làm nghề vớt rong biển hay đánh bắt bạch tuộc từ những hốc đá san hô khi thủy triều xuống. Họ bán hải sản giá rất rẻ cho du khách ngay tại chỗ để không phải mang ra các khu chợ cách đấy khá xa. Chúng tôi vào nhà người dân nhờ họ chế biến món hải sản hấp tiêu và thưởng thức ngay tại bờ biển lộng gió.
Chúng tôi đến Zanzibar mà không nghĩ mình đang ở châu Phi, vì nó dường như tách biệt với lục địa không chỉ về mặt địa lý mà bởi các bãi cát trắng xóa, những khu phố cổ đa sắc màu, những người dân lam lũ với nghề truyền thống và những món ăn ngon khó cưỡng. Hẹn một lần trở lại.
Thông tin thêm
1. Visa
Người Việt Nam có thể xin visa tại cửa khẩu khi đến Tanzania. Visa có thể được cấp khi hạ cánh tại Dar es Salaam, Kilimanjaro, Mwanza và cảng đến. Phí visa là 50USD cho một lần nhập cảnh với thời hạn 3 tháng. Zanzibar là khu bán tự trị, nên khi nhập cảnh đôi khi cũng cần phải kiểm soát visa.
2. Phương tiện đến Zanzibar
– Bằng máy bay: Từ thành phố Dar es Salaam, các bạn có thể mua vé máy bay đến Zanzibar của hãng hàng không Precision Air. Bạn có thể mua vé tại https://www.precisionairtz.com. Thời gian bay là 40 phút. Nếu may mắn bạn có thể mua được vé máy bay rẻ như giá tàu thủy.
– Đi bằng tàu thủy: Từ thành phố Dar es Salaam, các bạn có thể mua vé đi đến thị trấn Stone Town, 4 chuyến/ngày, lộ trình 2 giờ 20 phút. Bạn có thể kiểm tra lịch tàu, giá vé và đặt vé tại: http://www.azammarine.com.
3. Phương tiện tham quan
– Xe gắn máy: Bạn có thể thuê xe gắn máy theo ngày, thuê càng nhiều ngày giá càng rẻ. Giá thuê trung bình là 10USD/ngày, không bao gồm phí nhiên liệu. Nếu bạn không có giấy phép lái xe quốc tế thì người cho thuê xe sẽ xin giấy phép của công an giao thông với giá 10USD/xe.
– Xe ôtô: Nếu bạn muốn đi xa thì đây là sự lựa chọn tuyệt vời khi đến Zanzibar. Chi phí thuê xe 4 chỗ là 40 USD/ngày, không bao gồm chi phí nguyên liệu. Khi thuê xe bạn nhớ nói với người cho thuê là xin giấy phép đúng với phương tiện thuê để không bị phiền phức nếu cảnh sát giao thông có kiểm soát vì mỗi loại xe sẽ cấp giấy phép khác nhau. Chi phí xin giấy phép là 10USD/xe.
4. Nơi ở
– Thị trấn Stone Town: Bạn có thể đặt phòng trong khu phố cổ, nơi đây tập trung rất nhiều khách sạn cao cấp dành cho người nước ngoài với chi phí trung bình từ 100-200USD/phòng đôi. Nếu bạn muốn tiết kiệm thì có thể đặt khách sạn có vị trí xung quanh khu phố cổ thì giá sẽ từ 50–80 USD/phòng.
– Resort ven biển: Thông thường khách du lịch đều muốn trải nghiệm hai nơi khi đến Zanzibar. Một là thị trấn Stone Town và hai là thư giản tại các resort ven biển. Các khu resort ở Zanzibar thường tập trung ở phía Đông Bắc đảo hoặc Tây Bắc đảo, nơi có những bãi cát trắng phau cùng bờ biển trong xanh tuyệt diệu.
5. Ăn uống tại Zanzibar
– Các khách sạn hầu như bao gồm các bữa ăn sáng. Một số khách sạn còn phục vụ các bữa ăn chính cho du khách mà đã bao gồm trong tiền phòng.
– Món súp xương bò, hải sản tươi sống, các loại thịt nướng, xoài, ngô, dưa hấu là những món ăn ngon trên đảo Zanzibar. Là quốc gia Hồi giáo nên thịt heo bị nghiêm cấm ở Zanzibar.
6. Những điểm tham quan không thể bỏ qua khi đến Zanzibar
– Đảo Nhà Tù cách khoảng 25 phút đi thuyền từ Zanzibar. Đây là một hòn đảo lịch sử vì từng là nơi giam giữ nộ lệ và những người bị bệnh truyền nhiễm. Ngày nay, hòn đảo nhỏ tuyệt đẹp này là một khu bảo tồn thiên nhiên cho loài rùa khổng lồ bên cạnh những phế tích xưa cũ.
– Zanzibar có rất nhiều bãi tắm đẹp, là thiên đường nghỉ dưỡng cho khách du lịch với bãi cát trắng phẳng lì và màu nước trong xanh như ngọc. Một số bãi tắm tuyệt đẹp ở Zanzibar như: Nungwi, Kendwa, Pongwe, Paje, Matemwe…
– Dạo quanh thị trấn cổ Stone Town với những kiến trúc độc đáo từ thế kỷ thứ 15-19.
– Chợ nô lệ lịch sử.
– Chợ Darajani với vô vàn sản phẩm thủ công đặc trưng của người dân địa phương.
– Thưởng thức hải sản ở nhà hàng The Rock.
– Tham gia tour tìm hiểu các loại “Gia Vị”.
– Khám phá kiến trúc và lịch sử của cung điện Kỳ Diệu.
– Ngắm hoàng hôn từ con đường ven biển Mizingani.
– Khám phá đảo Uzi bằng xe gắn máy.
7. Cuốn sách nên mang theo trong hành trình
Bạn hãy mang theo cuốn sách “Out of Africa” hay xem bộ phim phóng tác từ tác phẩm ấy với tựa đề “Xa mãi Phi châu” nếu thời gian không cho phép. Cuốn sách được viết dựa trên cuộc đời thật của nữ bá tước Karen Blixen, người Đan Mạch. Câu chuyện tình lãng mạn của Isak Dinesen không thể tồn tại nếu không có nền khung cảnh tuyệt vời của Đông Phi thời thuộc địa. Ấn tượng lớn nhất là những hình ảnh tạo ra cho độc giả cảm giác choáng ngợp trước thiên nhiên châu Phi hùng vĩ, cuộc sống nghèo khổ của người dân châu Phi trước đây. Những địa danh quen thuộc đã được nhắc đến như vùng trũng Serebgeti nổi tiếng, khu bảo tồn Masai Mara ở Kenya, miệng núi lửa Ngorongoro và hồ Manyara ở Tanzania, nơi chứng kiến cảnh di trú hàng năm của các loài thú hoang dã đã tạo cho châu Phi một bức tranh phong cảnh hoang sơ, giàu xúc cảm. Châu Phi không chỉ có thiên nhiên như người ta thường nghĩ mà còn chứa đựng những câu chuyện tình người vô cùng lãng mạn khi tác giả khéo léo chọn làm chủ đề chính cho cuốn sách để giới thiệu tới thế giới một lục địa đen lung linh, huyền ảo. Chính cuốn sách và bộ phim về châu Phi đã thôi thúc tôi khám phá lục địa này trước khi nó ngày càng cơ giới hóa bởi các dự án của nước ngoài.
