Huyện đảo Phú Quý (Bình Thuận) là quần đảo gồm 10 hòn đảo lớn nhỏ với Phú Quý là đảo lớn nhất. Trong số các hòn đảo xung quanh Phú Quý, hòn Tranh có diện tích lớn nhất và là nơi thu hút nhiều du khách đến tham quan, chiêm ngưỡng những cảnh đẹp còn rất hoang sơ và xinh đẹp.
Hòn Tranh rộng 2,7km2 cách đảo Phú Quý khoảng 15 phút đi thuyền máy về phía Đông Nam. Có tên gọi là hòn Tranh vì lúc xưa nơi đây mọc nhiều cỏ tranh, người dân từ Phú Quý thường sang cắt cỏ tranh về lợp nhà. Theo lời kể của những cư dân lớn tuổi, trên đảo có Miếu thờ vị tướng tên Bùi Huy Ích đã bảo vệ Nguyễn Phúc Ánh khi bị quân Tây Sơn truy đuổi. Về sau được vua Minh Mạng phong chức “Bắc Quân Đô Đốc Phủ Chưởng Phủ Sư Tạng Thái Bảo Trấn Thủ Quân Chi Thần”. Có Vạn thờ 77 thần Nam Hải do ngư dân lập khi trôi dạt cùng ngày vào đảo.
Hàng năm, vào tháng 3 và tháng 8 âm lịch, người dân Phú Quý đều sang cúng giỗ Quận công Bùi Huy Ích và thần Nam Hải, cầu cho mùa biển no ấm. Trên đảo còn có một giếng nước, người dân gọi là giếng Nguyễn Ánh. Giếng nước rất đặc biệt vì dù là mùa mưa hay mùa hạn vẫn đầy ắp nước. Giếng còn được gọi là “vực thẳm tình yêu”, do gắn với câu chuyện tình buồn của một đôi trai gái trẫm mình chết chung để bảo vệ tình yêu.
Trải dài vùng biển phía Nam hòn Tranh có nhiều địa điểm đẹp là vũng Gấm, vũng Bàn, mũi Xương cá, vũng Phật, hang Cò Nước và hang Cò Khô, là nơi nghỉ đêm của nhà họ cò. Còn dọc theo bãi trước phía Tây là một dải cát trắng mịn màng, trinh nguyên. Với cấu trúc từ dung nham núi lửa phun trào, hòn Tranh còn sở hữu hệ thống hang động kỳ bí, nhiều dáng đá lạ màu chàm, xanh rêu đủ sức hấp dẫn khách yêu thích khám phá thiên nhiên.
Hòn Tranh quanh năm sóng yên biển lặng, bãi biển phẳng lì, cát trắng mịn, nước trong xanh soi rõ từng rạn san hô và các loài tảo biển. Mùa nước cạn, hòn Tranh hào phóng với các loại ốc biển, cá, mực mà chỉ cần những dụng cụ đơn giản là có thể đánh bắt dễ dàng. Động thực vật ở đảo cũng vô cùng phong phú. Dứa dại là nguồn thực phẩm quý bổ dưỡng. Hệ thống bụi rậm là nơi cư ngụ cho một số loại động vật trên cạn như: tắt kè, rắn biển, thằn lằn đá, cua dẹp.
Đến với hòn Tranh, du khách sẽ có dịp tận hưởng không khí trong lành, làn nước biển trong xanh để thỏa thích bơi lặn và chiêm ngưỡng những dãy san hô kỳ thú. Ngoài tắm biển, du khách còn tự tạo cho mình thú vui đi bắt cua, ghẹ trong các gộp đá ven biển hoặc bắt ốc các loại. Đây là những món ăn ngon, lạ để du khách càng thêm nặng lòng với hòn Tranh.
Những tháng trời êm, biển lặn, dân địa phương mỗi lần ra hòn Tranh thường mang theo cả bếp, nồi, để bắt cá, cạy hào rồi tự chế biến và thưởng thức các món luộc, nướng tươi ngon giữa biển trời xanh mát, cảm nhận trọn vẹn sự sảng khoái thiên nhiên ban tặng. Với một chút phiên lưu, mạo hiểm chắc chắn du khách sẽ thoải mái tham quan, khám phá và trải nghiệm biết bao điều kỳ thú của đảo hòn Tranh nên thơ và xinh đẹp.
