Daruma là loại búp bê nổi tiếng ở Nhật Bản, không mắt, không chân tay và có dung mạo dữ tợn.
Quá khứ đen tối của những con búp bê Nhật Bản mắt trống rỗng
Một trong những món quà lưu niệm nổi tiếng mà du khách thường mang về từ Nhật Bản là búp bê Daruma. Đây là những con búp bê bằng gỗ, hình tròn sơn màu đỏ, có ria mép lớn màu đen và đôi mắt trống rỗng.
Trên thực tế, búp bê Daruma không chỉ được bán cho khách du lịch. Nó còn xuất hiện trong hầu hết gia đình Nhật Bản vì loại búp bê này tượng trưng cho may mắn, thịnh vượng.
Người Nhật khi mua Daruma sẽ ước một điều và vẽ một con mắt. Khi điều ước thành hiện thực, họ sẽ vẽ lên con mắt còn lại, theo Tokyo Weekender.
Người Nhật tặng nhau con búp bê gỗ này vào những dịp quan trọng như sinh nhật, lễ tết… với mong muốn điều tốt đẹp nhất sẽ đến. Vào mùa thi, các gia đình sẽ tặng con em mình búp bê Daruma mới lời chúc may mắn. Ảnh: Asahi.
Dù là biểu tượng của thịnh vượng và may mắn, nguồn gốc của búp bê Daruma lại có đôi chút đáng sợ. Búp bê này được lấy từ hình tượng đức Bồ Đề Đạt Ma, người sáng lập ra Phật giáo Thiền tông ở Trung Quốc. Giáo phái này nhấn mạnh tầm quan trọng của thiền định. Người Nhật cho rằng tay và chân của Bồ Đề Đạt Ma đã teo đi, trở nên nhăn nheo và thoái hóa sau khi ngồi thiền suốt 9 năm trong hang động ở Trung Quốc.
Khoảng thời gian này, Bồ Đề Đạt Ma cũng cắt đi mí mắt của mình do ông tức giận vì đã ngủ quên trong lúc thiền. Mí mắt của ông rơi xuống đất và đâm chồi nảy lộc thành cây trà xanh đầu tiên của người Trung Quốc. Người Nhật Bản đã dựa vào tích này để tạo ra những búp con búp bê gỗ tròn trĩnh và không có chân tay hay mắt.
Búp bê may mắn Daruma ra đời vào thời đại Edo. Ảnh: JC.
Theo người dân địa phương, việc Daruma không có mắt tương tự hành động Bồ Đề Đạt Ma ngủ quên khi thiền, do đó chưa đạt được sự giác ngộ cao nhất. Việc vẽ mắt lên cho nó tương tự hành động gắn lại mi mắt cho Bồ Đề Đạt Ma, giúp ông có thể nhìn rõ trần ai.
Khi mong ước của người dân chưa thành hiện thực, người ta sẽ chỉ vẽ lên Daruma một con mắt. Lúc này, con búp bê sẽ trong trạng thái nửa tỉnh nửa mơ và không thể giác ngộ được. Hành động vẽ một mắt này được gọi vui là “tống tiền”, buộc các con búp bê phải giúp mong muốn của người vẽ thành hiện thực. Chỉ đến khi đó, họ mới vẽ tiếp con mắt còn lại.
Màu sắc của con búp bê cũng được lấy cảm hứng từ sự đau đớn và cái chết. Con búp bê này có nhiều màu, từ tím tới trắng, tùy thuộc vào từng khu vực sản xuất, nhưng nhiều nhất vẫn là màu đỏ. Màu đỏ này được cho là liên quan tới màu sắc của bệnh sởi và đậu mùa.
Nhiều thế kỷ trước, khi đậu mùa và sởi còn là hai căn bệnh có sức tàn phá nặng nề nhất ở Nhật Bản, những đứa trẻ bị bệnh này thường phải mặc áo khoác đỏ. Nếu chết, chúng sẽ được bọc trong những tấm vải liệm màu đỏ.
Ban đầu, người ta tạo ra những con búp bê này có khả năng giữ thăng bằng tốt. Dù bạn có xô ngã chúng cỡ nào thì các con Daruma vẫn trở lại được vị trí ban đầu. Theo thời gian, điều này giúp chúng trở thành biểu tượng của sự hồi phục. Đó cũng là lý do Daruma thường trở thành món quà để tặng cho các bệnh nhân, đặc biệt là trẻ em.
