Nếu ví Sài Gòn như nàng Audrey Hepburn Đông Nam Á, bạn sẽ bị vẻ xa hoa, lộng lẫy làm choáng ngợp ngay từ lần gặp đầu tiên. Nhưng điều khiến bạn yêu Sài Gòn nhiều hơn mỗi ngày lại chính là những nhịp đập ấm nồng toát ra từ cuộc sống cuồn cuộn như một dòng chảy sôi nổi bất tận, hòa cùng khí chất hào sảng khó lẫn của cư dân tứ xứ tụ hội về đây. Tất cả mang đến cho Sài Thành những danh xưng “đệ nhất” vừa lạ lẫm, vừa đáng yêu mà bất kỳ ai “lỡ” phải lòng mảnh đất này khó thể quên…
Sài Gòn – Thiên hạ đệ nhất… hẻm
Nếu đã quá quen với những đại lộ Đồng Khởi, Nguyễn Huệ, Lê Lợi, Hàm Nghi… sầm uất, rực rỡ ánh đèn, xin mời bạn… quẹo vào những con hẻm, thưởng thức chút “đặc sản” mà Sài Gòn dành cho bạn!
Nhắc đến Hà Nội là nhắc đến ba mươi sáu phố phường duyên dáng, nơi những ngõ nhỏ phố nhỏ nép mình giữa hàng ngọc lan xõa bóng êm đềm; Hội An là xứ sở của nhiều con phố cổ trải dài rêu phong, trầm mặc đẫm chất thơ thì kể về Sài Gòn, người xa xứ mới đến lần đầu phải ngỡ ngàng bởi vô vàn con hẻm nhỏ quanh co, nối nhau như những bàn cờ chằng chịt.
Có lần tôi từng bị lạc trong một “mê cung hẻm” của Quận 4 với những ngách nhỏ đâm ngang rẽ nhánh hệt như những nhánh cây, lại thông nhau liên tục. Chỉ cần lỡ một nhịp chân tại một khúc ngoặt là bạn sẽ rẽ sang một con hẻm lạ. Thế nên, một chàng nhạc sĩ đã phải cảm thán bằng câu hát: “Sài Gòn lạc nhau là mất!” chắc không phải đơn giản chỉ ám chỉ chuyện tình yêu dang dở mà là… lạc thật.
Nhưng từng ấy con hẻm ấy cũng đầy hấp lực, níu chân khách bộ hành thích lang thang khám phá bởi những nét độc lạ mà ngay cái tên “rặt Sài Gòn” của chúng đã nói lên tất cả. Nào là Hẻm Lười ở Quận 1 với hàng tá những dịch vụ nhà hàng – quán nước – cửa hàng thời trang dành sẵn cho những đôi chân biếng lười chỉ muốn quanh quẩn một chỗ cả ngày. Hẻm Thiền có đến năm ngôi chùa rì rầm khói hương giữa một diện tích nhỏ của quận Gò Vấp. Các hẻm Cà Phê lại là “địa bàn cư ngụ” của nhiều tiệm cà phê nối nhau mang phong cách “không đụng hàng” như retro, đảo ngược hay đơn giản là một khu vườn treo nằm xanh rì giữa lòng phố.
Nếu lỡ lạc vào Hẻm Celeb một trong những con hẻm được “lên hình” nhiều nhất Sài Gòn tọa lạc bên hông Nhà thờ Đức Bà bạn sẽ vỡ òa mình vì những khoảng tường xanh dương mát mắt, thường được người nổi tiếng tìm đến chụp những bộ ảnh cực “chất”. Và tất nhiên, để khám phá được những con hẻm này, bạn phải chịu khó mày mò, tìm kiếm và… lạc đường một chút.
Nhưng đừng quá lo, người Sài Gòn nhiệt tình lắm, chỉ cần bạn chịu… hỏi, họ sẽ không ngại ngần chỉ mọi đường đi nước bước cho đến khi bạn tìm thấy đường ra khỏi con hẻm ngoằn ngoèo kia mới thôi. Khi đó, bạn có lẽ không cắt nghĩa được, trải nghiệm lạc lối ở Sài Gòn là một trải nghiệm phiền toái hay dễ thương nữa.
Sài Gòn thương nhất… giọng rao
Thành phố sôi động nhất Việt Nam đâu chỉ có những tiếng còi xe ồn ã. Nếu chịu khó lắng mình vào dòng chảy của cuộc sống, bạn sẽ cảm nhận được những thanh âm đã trở thành một phần hồn chân thực và dung dị nhất của Sài Gòn: tiếng rao!
Mảnh đất miền nam đầy nắng ấm này đã cưu mang không biết bao nhiêu lượt dân tứ xứ, mang theo những giọng rao từ khắp mọi miền đất nước bỏ vào từng ngõ ngách của thành phố. Từ tiếng rao ơi ới hồn nhiên “rặt” miền Tây của mấy chị bán rau, bán cá buổi sớm tinh mơ, đến tiếng rao cùng cục nhuốm mệt mỏi những trưa nắng đổ lửa của ông lão mài dao mài kéo từ miền Trung. Có tiếng rao lạ lùng độc đáo của mấy chú bán vé số chiều sổ khó phân biệt vùng miền nào, cũng có những giọng rao “công nghiệp” đều đều, chán ngắt của keo dính chuột hay “Bánh mì Sài Gòn, đặc ruột thơm bơ” nhừa nhựa phát ra từ chiếc loa rè cũ kỹ gắn sau đuôi xe đạp…
Sau một ngày bận rộn, những tiếng rao khuya cũng đã trở thành một “đặc sản” rất riêng của Sài thành. Chúng thường vang lên vào thời khắc của một ngày tàn, khi không còn nữa bao thanh âm hỗn tạp, bộn bề của xe cộ. Loanh quanh trong một hẻm khuya, bạn sẽ nhớ mãi thứ tiếng lóc cóc khi hai thanh tre đập vào nhau của những xe hủ tiếu gõ khô khốc và đơn điệu khiến màn đêm thêm buồn hiu quạnh.
Khi còn là sinh viên trọ học trong một xóm lao động, cứ tầm mười một rưỡi đêm tôi lại ngóng một tiếng rao chè trầm bổng : “Ai… chè bột khoai nướt cốt dừa hôn?” khuấy động trong phút chốc sự yên tĩnh của xóm khuya. Một chút nhấn nhá, một chút dài giọng lại thành ra như có nhạc, có điệu, nghe vừa ấm áp, vừa thân thương như một lời ru. Mà chị bán chè Nam Bộ ấy cũng rất duyên, chị không rao nhanh quá hoặc chậm quá mà để dư âm câu này vừa dứt thì câu sau mới lại tiếp nối nhịp nhàng, tiếng rao da diết quyện vào màn đêm, nghe hoài không chán.
Những công nhân tan ca về muộn, mấy ông nhậu ban chiều chợt thấy lưng lửng dạ, nghe tiếng rao ấm áp đặc sệt giọng miền Tây khiến chưa ăn cũng đã chợt thèm cái vị ngọt lịm của bột khoai quyện với chút nước dừa béo ngậy nơi chén chè nóng hổi trao tay độ đêm về như tấm tình gần gũi, dân dã của người Sài Gòn.
Sài Gòn – thiên hạ đệ nhất hàng rong
“Người Sài Gòn ăn hàng số dzách!”. Một người bạn nước ngoài của tôi đã không ngại ngần nhận xét khi cô ngạc nhiên trông thấy những cô gái văn phòng ăn vận xúng xính, vội sà vào một gánh bánh tráng trộn bên đường để mua cho kỳ được món hàng rong mà các cô miêu tả “ăn là ghiền”!
Người Sài Gòn “nghiện” trải nghiệm vô vàn món ngon, thèm cảm giác được lê la quán xá thưởng thức cho bằng hết những hương vị khắp mọi miền đất và cả thế giới. Chỉ cần tấm bản đồ hay theo chân một “thổ địa” thông tỏ đường đi nước bước, bạn sẽ no căng bụng với những món ăn đặc sắc khắp mọi vùng miền mà chẳng cần đi đâu xa.
Người Sài Gòn có thể ăn hàng bất kể sáng trưa, mưa nắng một cách hào phóng. Những nhà hàng, bar, lounge đắt tiền cho đến quán cóc lúp xúp lề đường bán đủ các món Tây – Tàu luôn sáng đèn, thơm nức suốt ngày đêm. Sớm ăn tô bún bò Huế rồi nhâm nhi ly cà phê Ban Mê, trưa thưởng thức nem rán Hà Nội, tối nhấm nháp đĩa cơm tấm Sài Gòn là chuyện quá đỗi bình thường. Đó là chưa kể, tại mảnh đất “thiên hạ đệ nhất hàng rong” này, sáng dậy chưa tỉnh ngủ đã nghe ngào ngạt hương thơm quyến rũ từ đầu đường đến cuối chợ. Chao ôi, cơ man những thức ăn vặt như bánh tráng trộn, các loại ốc, pò pía, gỏi khô bò, gỏi cuốn, chè ba miền, sinh tố, trà sữa… lúc nào cũng bày bán tấp nập khắp các phố phường, ngõ hẻm…
Người ta nói Sài Gòn không có đặc sản riêng, nhưng cái riêng của vùng đất này là có thể biến mọi hương vị thành một thức quà mới mẻ và độc đáo của riêng mình. Với niềm đam mê ăn uống, trí tưởng tượng của người Sài Gòn là vô hạn. Một thiên đường ẩm thực được biến tấu ngộ nghĩnh với trà chanh shisha, cà phê sữa đá ăn kèm bánh flan, xoài lắc muối đường, pizza Việt sáng tạo từ bánh tráng nướng, bánh sữa chiên, hay bánh mì nướng muối ớt lạ miệng… sẽ khiến du khách dù đến từ bất kỳ đâu phải nuốt nước bọt ừng ực!
Trong dòng chảy không ngừng, Sài Gòn hoa lệ đang cuộn mình phát triển mạnh mẽ nhưng cũng là mảnh đất lành đầy bao dung, nơi bạn có thể tự mình lang thang khám phá những trải nghiệm mới mẻ, những cái “đệ nhất” hay ho, nho nhỏ mỗi ngày. Chỉ cần đến, sống và cảm nhận, Sài Gòn sẽ trở thành tình yêu và nỗi nhớ.
