Tháng ba, khi hoa đào đã tàn phai và những trận mưa xuân còn rơi rớt lại thì cũng chính là lúc mùa ban bắt đầu. Cả trời Tây Bắc ngợp một sắc hoa, cảnh tượng tựa như chỉ có trong tranh vẽ.
Hoa ban nở khi cơn mưa phùn cuối mùa níu kéo mùa xuân ở lại, khoảng tháng 3 dương lịch hàng năm. Từ lâu hoa ban đã được coi là biểu tượng của núi rừng Tây Bắc, vẻ đẹp của nó được ví như vẻ đẹp của người con gái vùng cao, giản dị và thuần khiết. Hơn nữa nó còn mang trong mình câu chuyện tình yêu hết sức cảm động. Hơn nửa thế kỷ trước người ta thấy hoa ban nở rộ nhiều trong các trang ký của nhà văn Nguyễn Tuân. Cây ban thân mộc, cành uốn khúc khẳng khi như được tạo ra từ bàn tay tạo dáng của nghệ nhân.
Vào mùa đông, cây ban rụng hết lá dồn nhựa sống để trỗi dậy vào mùa xuân. Mùa xuân ấm áp về, cây ban đâm chồi nảy lộc. Lá ban có hình móng giò như hai hình trái tim đặt cạnh nhau, lá ban mọc lưa thưa chứ không rậm rạp như các loài cây khác. Sức sống của cây ban khiến người ta phải nể phục. Cho dù là đồi có gianh khô cằn hay vách đá cheo leo, cứ qua thời gian đốt nương là nó trỗi dậy mạnh mẽ.
Hoa ban trong tiếng Thái có nghĩa là “hoa ngọt”. Hoa ban bắt đầu nở lác đác vào đầu mùa xuân, khoảng tháng 3, nở rộ nhất vào đầu tháng 4 và lụi tàn khi tháng 5 về nên nếu muốn ngắm hoa ban đẹp bạn nên căn đúng thời điểm đi du lịch Mộc Châu. Khi hoa trên cây bung nở hết nó che lấp hết lá ban, trông từ xa cả cây hoa ban như một cây kẹo bông cỡ lớn vô cùng đẹp mắt khiến du khách đi du lịch Mộc Châu mùa xuân thích thú.
Khắp vùng Tây Bắc nơi nào cũng có hoa ban nhưng ít nơi có cây ban già, hoa ban to, nhiều và đẹp như ở Mộc Châu. Cây ban mọc khắp nơi trên cao nguyên nhưng không được trồng thành từng cánh đồng như hoa cải và hoa mận. Để ngắm được hoa ban đẹp du khách sẽ phải đi dọc theo đường từ thị trấn Mộc Châu về thị xã Sơn La.
Hoa ban không chỉ đẹp mà còn được đồng bào dân tộc vùng cao sử dụng như một thứ rau sạch để chế biến thành các món ngon như canh hoa ban, nộm hoa ban, măng đắng xào hoa ban…
Nếu đã đến Mộc Châu thì bạn không thể bỏ qua việc thưởng thức các món đặc sản ngon ngất ngây làm nên ấn tượng cho du lịch Mộc Châu như nậm pịa, thịt chua, thịt trâu gác bếp, cá suối, cá hồi, nộm da trâu…
